شرایط فسخ قرارداد مشارکت یک قرارداد مهم و پیچیده است که در آن مالک زمین با یک سازنده توافق می‌کند تا ساختمانی را بر روی زمین مالک بنا کند. این قرارداد معمولاً دارای ارزش مالی زیادی است و مدت زمان اجرای آن نیز طولانی است. به همین دلیل، مهم است که طرفین قرارداد از شرایط فسخ آن آگاه باشند.
در حقوق مدنی ایران، قرارداد مشارکت در ساخت از جمله عقود لازم تلقی می‌شود. یعنی، به طور کلی، هیچ یک از طرفین قرارداد نمی‌توانند به صورت یک طرفه آن را فسخ کنند. با این حال، در برخی موارد، قانون یا توافق طرفین، امکان فسخ قرارداد را فراهم می‌کند.
شرایط فسخ قرارداد مشارکت در ساخت بر اساس قانون
قانون مدنی ایران، شرایط فسخ قراردادهای لازم را به طور کلی به شکل زیر بیان می‌کند:
تخلف از شرط
عسر و حرج
تلف موضوع قرارداد
در مورد قرارداد مشارکت در ساخت، می‌توان گفت که تخلف از شرط، یکی از مهمترین دلایل فسخ قرارداد است. به عنوان مثال، اگر طرفین شرط خاصی در قرارداد شرط کنند که مشروط علیه از آن تخلف کند ، مشروط له حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.
عسر و حرج، نیز از دیگر دلایل فسخ قرارداد مشارکت در ساخت است. به عنوان مثال، اگر شرایط اقتصادی به گونه‌ای تغییر کند که ادامه ساخت پروژه برای مالک یا سازنده غیرممکن یا بسیار دشوار شود، هر یک از طرفین می‌توانند قرارداد را فسخ کنند.
تلف شدن موضوع قرارداد، نیز یکی دیگر از دلایل فسخ قرارداد مشارکت در ساخت است. به عنوان مثال، اگر ساختمانی که در حال ساخت است، به دلیل عواملی مانند آتش‌سوزی یا زلزله، از بین برود، قرارداد مشارکت در ساخت نیز منفسخ می‌شود.
شرایط فسخ قرارداد مشارکت در ساخت بر اساس توافق طرفین
علاوه بر شرایطی که در قانون ذکر شده است، طرفین می‌توانند در قرارداد خود، شرایط دیگری را نیز برای فسخ قرارداد پیش‌بینی کنند که این نوع از شرط فسخ با توجه به فنی و مهم بودن آن بسیار حائز اهمیت است و چگونگی استفاده از این حق از مهمترین نکات تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت است . به عنوان مثال، می‌توان در قرارداد ذکر کرد که در صورت تاخیر در اجرای تعهدات سازنده در مهلت تعیین شده در قرارداد مالک حق فسخ خواهد داشت.
نحوه فسخ قرارداد مشارکت
الف. اعلام تخلف:
طرفی که تخلفی را مشاهده می‌کند، باید به شکل کتبی این تخلف را به طرف مقابل اعلام نماید و زمان لازم برای رفع تخلف را اعلام کند.
ب. اعلام فسخ:
در صورت عدم رفع تخلف یا اجرای تعهدات، طرف متضرر می‌تواند به شکل کتبی فسخ قرارداد را اعلام کند و مراحل فسخ را آغاز نماید. این اطلاع‌رسانی باید به صورت کتبی و از طریق ارسال اظهارنامه رسمی انجام شود. اما در صورتیکه ضمانت اجرای عدم انجام تعهد انفساخ قرارداد باشد نیازی به اطلاع به طرف دیگر نیست هر چند توصیه می‌گردد در این موارد نیز بصورت کتبی به اطلاع طرف دیگر برسد .
ج. حل و فصل اختلاف:
در صورت وجود ابهامات در مورد شرایط فسخ قرارداد، ممکن است طرفین به توافق برسند یا از مراجع حقوقی برای رفع این ابهامات استفاده کنند.
تعیین مراجع و روش‌های حل اختلافات نیز بخشی از شرایط فسخ است. این موضوع باید در قرارداد با دقت مشخص و در صورت لزوم بازنویسی شود تا در صورت بروز اختلافات، راهکارهای موثرتری برای حل آنها وجود داشته باشد.
در صورت فسخ یا انفساخ قرارداد، طرفی که موجبات فسخ یا انفساخ را فراهم آورده باید نسبت به جبران خسارات وارد شده به طرف دیگر اقدام کنند. به عنوان مثال، در صورت عدم پیش بینی شرط خلاف اگر مالک قرارداد را فسخ کند، باید هزینه‌های انجام شده توسط سازنده را به او بپردازد.
توصیه‌های حقوقی
برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده، بهتر است که قرارداد مشارکت در ساخت توسط یک وکیل متخصص در امور قرارداد مشارکت تنظیم شود. وکیل می‌تواند شرایط فسخ یا انفساخ قرارداد را به گونه‌ای پیش‌بینی کند که حقوق هر یک از طرفین قرارداد در صورت فسخ قرارداد، حفظ شود.
اگر قصد دارید قرارداد مشارکت در ساخت تنظیم کنید یا در مورد فسخ قرارداد مشارکت سوالی دارید، می‌توانید با کارشناسان موسسه حقوقی ماهان جاوید خاورمیانه تماس بگیرید. کارشناسان ما با دانش و تجربه خود، می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.