نحوه درج بندهای مربوط به مطالبات وجه در قراردادهای بینالمللی
نحوه درج بندهای مربوط به مطالبات وجه در قراردادهای بینالمللی در دنیای تجارت بینالملل، تنظیم دقیق قرارداد نه تنها بیانگر اراده طرفین بلکه ضامن اصلی اجرای حقوقی تعهدات است. یکی از نگرانیهای اساسی در معاملات خارجی، مطالبه وجه خارج از کشور و نحوه تضمین آن در برابر تأخیر یا امتناع طرف مقابل است. درج بندهای مؤثر پرداخت، جریمه تأخیرتأدیه، و شرط ارجاع به داوری میتواند نقشی حیاتی در کاهش ریسک و افزایش وصول مطالبات داشته باشد.
تعریف حقوقی و ماهیت مطالبات در بستر بینالمللی
در قراردادهای بینالمللی، مطالبه وجه به معنای درخواست دریافت مبلغ موضوع تعهد از شخص یا شرکت خارجی در چارچوب یک تعهد معتبر است. این مطالبه میتواند ناشی از:
- فروش کالا یا صادرات محصولات
- ارائه خدمات فنی، مهندسی یا مشاورهای
- سرمایهگذاری مشترک یا شراکت
- قراردادهای پیمانکاری یا احداث پروژه
- خسارات قراردادی یا نقض تعهدات باشد.
نکته کلیدی: در غیاب ضمانت اجرایی مؤثر در متن قرارداد، اجرای این مطالبات بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.

ساختار مناسب برای درج بندهای مالی در قرارداد بینالمللی
نحوه درج بندهای مربوط به مطالبات وجه در قراردادهای بینالمللی
. بند پرداخت (Payment Terms)
این بند باید شفاف، دقیق و فاقد ابهام باشد. عناصر کلیدی عبارتند از:
- مبلغ کل قرارداد و نحوه محاسبه آن
- واحد پول (Currency): انتخاب ارز پایدار (مانند یورو یا دلار) ترجیح داده میشود.
- زمان پرداخت: به صورت مرحلهای، نقدی، یا بر مبنای عملکرد
- مهلتهای پرداخت و تاریخ سررسید اقساط
- حساب بانکی مقصد با جزئیات SWIFT/IBAN
- هزینههای انتقال بانکی بر عهده کدام طرف است؟
- مالیات یا عوارض احتمالی قابل اعمال
🔷 مثال کاربردی:
“پرداخت مبلغ دلاری ظرف ۱۰ روز پس از صدور فاکتور رسمی، از طریق انتقال SWIFT به حساب بانکی اعلامشده توسط فروشنده، انجام خواهد شد. کلیه هزینههای بانکی بر عهده خریدار است.”۲. بند تضمین پرداخت (Payment Security Clause)
در قراردادهایی که طرف خارجی اعتبارسنجی نشده یا ریسک بالاست، استفاده از ابزارهای تضمینی توصیه میشود:
- اعتبار اسنادی (Letter of Credit – LC)
- ضمانتنامه بانکی (Bank Guarantee)
- چک بینالمللی قابل وصول در بانکهای معتبر
- ضمانت شخص ثالث یا شرکت مادر (Parent Company Guarantee)
🔷 نکته عملی: از ضمانتنامههایی استفاده کنید که قابلیت وصول در ایران یا کشورهای طرف ثالث را داشته باشند. شرکتهای ایرانی باید در تنظیم قراردادها باید شرایط تحریمی را در نظر بگیرند.
۳. بند جریمه تأخیر در پرداخت (Late Payment Clause)
برای بازدارندگی، درج جریمه تأخیر متناسب با عرف تجاری لازم است.
مثال: “در صورت تأخیر بیش از ۵ روز در پرداخت، بدهی معوق با نرخ ۲ درصد در ماه مشمول جریمه خواهد بود.”
- اعتبار اسنادی (Letter of Credit – LC)
استفاده از شرط داوری برای تسهیل مطالبه وجه
. اهمیت شرط داوری
در بسیاری از کشورها، اجرای احکام دادگاههای خارجی دشوار است؛ اما احکام داوری بینالمللی (مانند ICC یا DIAC) اغلب در چارچوب کنوانسیون نیویورک قابل اجرا هستند. درج شرط داوری در قرارداد، امکان تسریع و اجرای مؤثر مطالبات را فراهم مینماید.
۲. نکات کلیدی در تنظیم شرط داوری
- تعیین مرجع داوری معتبر (مانند ICC، DIAC، SCCA)
- تعیین محل داوری
- زبان داوری
- قابل اجرا بودن رأی داوری در کشور طرف مقابل
مثال: “هرگونه اختلاف ناشی از این قرارداد به داوری مؤسسه ICC در پاریس با زبان انگلیسی ارجاع خواهد شد.”

اشتباهات رایج در درج بندهای مالی و داوری
- استفاده از بندهای کلی و غیرقابل اجرا
- عدم تعیین دقیق واحد پول و بانک مقصد
- شرط داوری مبهم یا ارجاع به نهاد ناموجود
عدم سازگاری شرط داوری با مقررات داخلی طرفین
بیشتر بخوانید
گامهای عملی برای محافظت از مطالبات مالی در قراردادهای خارجی
- دریافت مشاوره تخصصی از وکیل بینالمللی
- تدوین بندهای پرداخت و داوری با جزئیات کامل
- تعیین روش تضمین پرداخت با ابزارهای معتبر
- ترجمه رسمی و دقیق قرارداد
- ثبت قرارداد در مراجع داخلی در صورت لزوم

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
خدمات مؤسسه ماهان جاوید خاورمیانه در زمینه مطالبه وجه بینالمللی
مؤسسه حقوقی ماهان جاوید خاورمیانه با تجربه گسترده در تنظیم و پیگیری قراردادهای بینالمللی، خدمات زیر را ارائه میدهد:
- بررسی و بازنویسی بندهای پرداخت و داوری
- تنظیم ضمانتنامههای معتبر بینالمللی
- پیگیری مطالبات در مراجع داوری و دادگاههای خارجی
- اجرای آرای داوری از طریق محاکم داخلی
برای آشنایی بیشتر با خدمات ما در این زمینه، به صفحه [وکیل بینالمللی] مراجعه نمایید.
سخن آخر
اگر در حال تنظیم قرارداد بینالمللی هستید یا با عدم پرداخت از سوی طرف خارجی مواجهاید، مشاوره با وکیل بینالمللی میتواند از بروز خسارات مالی سنگین جلوگیری کند. ما در کنار شما هستیم تا مطالبات شما را از طریق ابزارهای حقوقی مؤثر، تضمین و وصول نماییم.
📞 هماکنون با ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی وکیل بینالمللی بهرهمند شوید.
سوالات متداول
آیا امکان اجرای رأی داوری خارجی در ایران وجود دارد؟
بله، ایران عضو کنوانسیون نیویورک است و اجرای آرای داوری خارجی در محاکم ایران امکانپذیر است، به شرط رعایت تشریفات لازم.
بهترین ابزار تضمین پرداخت در قرارداد خارجی چیست؟
در بسیاری از موارد، اعتبار اسنادی (LC) یا ضمانتنامه بانکی معتبرترین گزینهها هستند.
آیا میتوان شرط داوری را بعد از امضای قرارداد اضافه کرد؟
بله، اما بهتر است شرط داوری به صورت مکتوب و با رضایت صریح دو طرف به قرارداد اصلی ضمیمه شود.
در صورت عدم درج شرط داوری، چگونه میتوان مطالبه وجه کرد؟
در این صورت باید از دادگاههای عمومی محل اقامت خوانده یا محل اجرا استفاده کرد که معمولاً پیچیده و زمانبر است.